Γράφει η Βασιλική Γώγου

Ποιος είναι ο Κουρέας της Σεβίλλης; Τι σχέση έχει με τον Μπαγκς Μπάνι; Πώς γίνεται ο Έλμερ Φαντ να κλαίει τελικά που σκότωσε τον λαγό; Ο συμπαθής γατούλης Τομ, ο οποίος δίνει ρεσιτάλ πιάνου, πώς γίνεται ενώ παίζει να προσπαθεί να φυλακίσει τον ποντικάκι Τζέρι; Η όπερα, η κλασική μουσική, προορίζεται μόνο για τα μέγαρα και τα ρεσιτάλ δωματίου; Η κλασική μουσική τι σχέση έχει  με το… κυνηγητό τελικά;

Πριν από 73 χρόνια, ο Μπαγκς Μπάνι ξέφυγε από τον Έλμερ Φαντ, τρυπώνοντας σε μια αμφιθεατρική σκηνή  ενσαρκώνοντας τον Φίγκαρο στον «Κουρέα της Σεβίλλης» (1846) του Gioachino Rossini. Αυτά συμβαίνουν όπως και άλλα πολλά στο επεισόδιο «The Rabbit of Seveille». Τα σκηνικά κι η ορχήστρα περιμένουν να ξεκινήσει το έργο του Rossini, όμως οι δύο ήρωες άλλαξαν τα σχέδια και μπαίνουν σε μια περιπέτεια… κυνηγητού, ενώ η ορχήστρα παίζει κανονικά τη μουσική της γνωστής όπερας. Η πρωτότυπη όπερα εξιστορεί πώς ο Κουρέας φυγαδεύει την όμορφη Ροσίνα, την οποία παντρολογούν με κάποιον που δεν αγαπάει, ώστε να καταφέρει να παντρευτεί τον εκλεκτό της καρδιάς της. Στην εκδοχή της Warner Bros, o Μπάγκς Μπάνι, προσπαθεί να... φυγαδέψει τον εαυτό του: υποδύεται τόσο τον κουρέα Φίγκαρο -ξυρίζοντας με λεπτομέρεια τον Έλμερ, όσο και την όμορφη Ροσίνα, ξελογιάζοντάς τον!

Πριν από 66 χρόνια, οι ίδιοι πρωταγωνιστές στο επεισόδιο «What's Opera, Doc?» εμπνέονται από την τετραλογία της επικής όπερας του Richard Wagner «Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν» (σ.σ. που γράφτηκε το διάστημα 1848-1870). Η όπερα αυτή δεν επιλέχτηκε τυχαία από την Warner Bros- Merrie Melodies, καθώς ξεχωρίζει για την εποχή της χάρη στους μουσικούς νεωτερισμούς και την μυθοπλασία της… δύο χαρακτηριστικά άξια να εμπνεύσουν τους δημιουργούς να καταστρώσουν μια παρωδία. Ο Μπαγκς Μπάνι, στην προσπάθειά του να ξεφύγει από τον Έλμερ, μεταμορφώνεται στη Βαλκυρία Μπρουνχίλντε και τον… ερωτεύεται. Όμως, η απάτη αποκαλύπτεται και τότε τον κυνηγά ξανά με μένος. Αυτή τη φορά, το κυνηγητό πλαισιώνεται από μια.. υπερπαραγωγή: ο περίτεχνος διάκοσμος που παραπέμπει σε ρωμαϊκό κήπο, τα κοστούμια των ηρώων, οι τεράστιες σκιές τους, η δομή των μουσικών κομματιών, μνημονεύουν με καυστική διάθεση τον μεγαλοπρεπή χαρακτήρα των έργων της όπερας.

Ακόμη πιο παλιά, ο γατούλης Τομ, σε ένα ρεσιτάλ πιάνου, στο οποίο ερμηνεύει το έργο «Hungarian Rhapsody No. 2»  (1851) για πιάνο του Franz Liszt, προσπαθεί να παγιδεύσει τον Τζέρυ.  Το συμπαθές ποντικάκι έχει βρει καταφύγιο στο πιάνο και κοιμάται, οπότε όταν ο Τομ ξεκινά να παίζει, ξυπνά κι έτσι ξεκινά και η περιπέτεια… Κατά τη διάρκεια του ρεσιτάλ, ο Τζέρυ πειράζει τον Τομ για να τον εκδικηθεί για το άγριο ξύπνημά του. Αυτό συνέβη το 1947, στο επεισόδιο «The Cat Concerto», σε παραγωγή Fred Quimby και σκηνοθεσία-σύλληψη των Hanna-Barbera.

Αν ψάξει κανείς στο διαδίκτυο, θα βρει κι άλλα ανάλογα παραδείγματα, όπου κλασικά κομμάτια ή έργα της όπερας «μπλέκονται στα πόδια» των πρωταγωνιστών κινουμένων σχεδίων. Το πιο απλό ίσως ξεκίνησε το 1942 και είναι το «Symphony Hour», μία ταινία μικρού μήκους της Walt Disney Productions, όπου ο Μίκυ διευθύνει μια ορχήστρα που ορμηνεύει μια μεταφορά της οπερέτας «Light Cavalry Overture» (1866) του Franz von Suppé. Σε μετέπειτα σύνθετα παραδείγματα αναφερθήκαμε προηγουμένως και σίγουρα η λίστα των επεισοδίων όπου η κλασική μουσική έχει εμπνεύσει δημιουργούς και παραγωγούς δεν είναι μικρή. Φυσικά, η εποχή που συνέβαινε αυτό δεν είναι τυχαία, όμως το ερώτημα που μας απασχολεί είναι άλλο: τελικά, τι σχέση έχει η κλασική μουσική με το κυνηγητό;

Η απάντηση είναι απλή. Η μουσική, όπως και κάθε έργο τέχνης, δε χωρά σε καλούπια, ούτε καν της ίδιας της εποχής της ή του ίδιου του δημιουργού. Στο θέατρο ίσως αυτό να είναι πιο ξεκάθαρο, καθώς παίζονται έργα άλλων εποχών ξανά και ξανά, χωρίς να φαίνονται παλιά, αν σκηνοθέτης έχει την ανάλογη ματιά. Τις δεκαετίες 1940-1970, περίπου έναν αιώνα μετά την χρονολόγηση των κλασικών έργων που συναντήσαμε, η βιομηχανία κινουμένων σχεδίων εμπνεύστηκε από αυτά, μάλλον επειδή η μουσική διηγείται ιστορίες… Είτε από μόνη της, είτε σε συνδυασμό με κίνηση - χορό, είτε με ένα λιμπρέτο, είτε με τη συνέργεια όλων.  Αυτές οι μουσικές που γράφτηκαν με άξονα έναν μύθο έβγαζαν τις ποιότητες που αναζητούσε η ιστορία κυνηγητού των παραγωγών του Μπαγκς Μπάνι, των Τομ και Τζέρυ, των Σιλβέστερ και Τουίτυ, και άλλων ηρώων. Αναφορά γίνεται στο ρυθμό, στη δυναμική και στις αλλαγές διάθεσης που υπάρχουν στο είδος της μουσικής, που ταίριαξαν στο κυνηγητό και τον χαρακτήρα των ηρώων… ως χορογραφία και ως μυθοπλασία.

Ίσως η απόλυτη αρχή αυτής της τάσης, το πάντρεμα κινουμένων σχεδίων και κλασικής μουσικής να είναι η «Fantasia» της Walt Disney, όπου διάφοροι τύποι ιστοριών, μυθολογίας, χορού, ή απλά οπτικά γραφιστικά παιχνίδια συνδέονται περίτεχνα σε μια ταινία και συνοδεύονται από την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Φιλαδέλφειας της Αμερικής, κάτω από τη μπαγκέτα του Leopold Stokowski. Ακούγονται έργα των Bach,  Tchaikovsky, Stravinsky, Beethoven, Ponchielli, κ.ά.

Τελικά, αυτό το μικρό ταξίδι της μουσικής μέσα από τη διαδρομή των κινουμένων σχεδίων του 20^ου αιώνα, δείχνει πως αυτή η «νεκρή» μουσική, που παίζεται σε έργα με ουρλιαχτά, περούκες και πλουμιστά κοστούμια, ίσως να θέλει να ξεχειλίσει από τις αίθουσες των μεγάρων… Και ίσως αξίζει να μην την προσπεράσουμε…

Αναζητήστε τη συνέχεια του άρθρου μας και «Βρείτε τον… συνθέτη!». Σας προκαλούμε να βρείτε κι άλλα τέτοια επεισόδια από κινούμενα σχέδια, να ψάξετε τη μουσική τους και να μας στείλετε στο email μας (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.) ποια σας άρεσαν περισσότερο.