Γράφει η Βασιλική Γώγου,
Σχεδιάστρια φωτισμού, αρχιτέκτονας

Γιατί ένα άρθρο για την αρχιτεκτονική να υπάρχει σε ένα περιοδικό για παιδιά; Μήπως για να σας «πείσει» να γίνετε αρχιτέκτονες; Όχι δα… Για να σας εξοικειώσει με το «λειτούργημα» του αρχιτέκτονα; Ο αρχιτέκτονας σχεδιάζει και δημιουργεί κτίρια, σπίτια, πάρκα, κτίρια γραφείων…και ό,τι άλλο χρειαστεί η κοινωνία. Αυτό το γνωρίζετε ή το υποψιάζεστε ήδη. Όλα αυτά που σχεδιάζει ένας αρχιτέκτονας δημιουργούν χώρο. Δηλαδή, μόνο κάποιος που σπουδάζει αρχιτεκτονική δημιουργεί χώρο; Όχι βέβαια!

Θα μπορούσε το άρθρο να ξεκινάει κάπως έτσι: τα πουλιά, για να δώσουν μορφή στη φωλιά τους, σχηματίζουν κύκλους γύρω από το σώμα τους, κύκλους διαφορετικών μεγεθών,  δημιουργώντας ένα «λάσπινο» περίβλημα στο οποίο περι-έχονται. Δεν είναι αυτή η πιο απλή απόδειξη ότι η αίσθηση του χώρου υπάρχει έμφυτη στα πλάσματα της φύσης; Θα μπορούσα ακόμη να ξεκινήσω με τη σκέψη ότι όταν ήμουν παιδί, κάποιος μου είπε ότι στους ανθρώπους άρεσε πάντα να ακούν ιστορίες. Ειδικά τότε, μας άρεσε να κρυβόμαστε κάτω από ένα μεγάλο σεντόνι με έναν φακό στο κέντρο και να λέμε ιστορίες….κάποιες φορές, τρομακτικές ιστορίες, μέσα όμως στο...ασφαλές σεντόνι!

Φτιάχνουμε φωλιά; Παίζουμε «σπιτάκι» τρώγοντας ζεστούς λουκουμάδες από τη γιαγιά ενώ έξω έχουν ανοίξει οι ουρανοί και η βροχή λυσσασμένη χτυπά τα τζάμια, τις τέντες ή τα κεραμίδια, όπου υπάρχουν. Όχι μόνο χώρο, αλλά ολόκληρο σύμπαν δημιουργούμε κι ας μην πήγαμε στο Πολυτεχνείο ακόμη!^[1] Δεν είναι καν αναγκαστικό να πάμε…

Όλοι έχουμε μια ιστορία κι επειδή είμαστε διαφορετικοί είναι και οι ιστορίες μας διαφορετικές. Όμως, όλες έχουν όμοια αρχή: την ασφαλή μήτρα της μαμάς. Η πρώτη μας αίσθηση είναι αυτή η ασφάλεια. Μπορεί να ακούμε τους πιο τρομαχτικούς, άγνωστους, περίεργους ήχους απ’ έξω, όμως εκεί μέσα, τίποτα δεν μπορεί να μας βλάψει. Έτσι, όταν θέλουμε να νιώσουμε ασφάλεια, δεν αρκεί να είμαστε μέσα στο σπίτι, αλλά τυλιγόμαστε μέσα σε ρούχα, μπαίνουμε κάτω από τα σκεπάσματα ή ζητάμε μία αγκαλιά.

Τα νήπια ψάχνουν κοιλότητες να χωθούν, να μπορούν να τα «περιέχουν». Αυτή η κατάσταση, η προστασία που νιώθει κανείς όταν «περιέχεται», είναι έμφυτη. Σιγά-σιγά τα νήπια αναζητούν «τα όριά τους» στο χώρο. Ο ψυχολόγος Carl Jung^[2] εξηγεί την έννοια της «ανθρώπινης φυσαλίδας» ως μια νοητή σφαίρα με κέντρο το άτομο. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι το γνωστό σχέδιο «O Άνθρωπος του Βιτρούβιου» του Leonardo Da Vinci (1490)

Δεν είναι τυχαίες λοιπόν οι φράσεις:

-Δεν είμαι καλά μέσα μου

-Κλείνομαι στον εαυτό μου

-Κλείνομαι στο καβούκι μου, κ.ο.κ.

 Συμπέρασμα: η αίσθηση του χώρου είναι κάτι πέρα από μπετό, τούβλα και κεραμίδια. Είναι μέσα μας από πάντα. Η αναζήτηση της φωλιάς δεν παύει ποτέ, γιατί μέσα από αυτήν την αίσθηση ξεκινάμε να υπάρχουμε.

Δε θα γίνουμε όλοι αρχιτέκτονες, αλλά σίγουρα, όλοι έχουμε την αρχιτεκτονική μέσα μας.

Και δε μένει τίποτα άλλο, παρά να κατασκευάσουμε την πρώτη μας φωλιά-σπιτάκι!

^[1] Αυτή η εικόνα της καλύβας που μας προστατεύει από την κακοκαιρία αναλύεται στο βιβλίο του G.Bachelard (1957), Η Ποιητική του Χώρου, Εκδόσεις Χατζηνικολή 1984/1992

^[2] C. Jung, Ο Άνθρωπος και τα Σύμβολά του, Εκδόσεις Αρσενίδη Αθήνα 1964.